Wednesday, November 13, 2013

Gevaar

Maandag was het 11 november en dus groot feest voor iedereen onder de 10. Traditie bij ons op school is het uithollen van een koolraap, daar figuurtjes in te graveren die dan mooi oplichten als er een waxinelichtje in wordt geplaatst.

Dint is nu op de leeftijd dat zij zonder hulp op school een (keiharde) koolraap uitholt. Dit gebeurt met een mes, appelboor, meloen schepje of wat dan ook, als het maar scherp is. Omdat ik soep maakte in de klas, mocht ik de kinderen aanschouwen: met tong uit de mond, snijdend en hakkend in een koolraap. En daar waar ik thuis nog wel eens de neiging heb alle messen uit de buurt te houden van de kinderen, was ik hier getuige van behoedzaamheid bij de kinderen, afgewisseld met roekeloos snijden dat door de kinderen zelf bij elkaar werd gecorrigeerd. Maar natuurlijk snijdt iemand zich, wordt er een pleister geplakt.
 
In de avond verzamelde de hele school op het plein, met alle kleine broertjes en zusjes. Overal schenen de knolletjes. De vlammetjes deden de figuurtjes dansen. Bij een huis waar de kinderen een lied zongen zei de man die opendeed: "Echt vuur? Levensgevaarlijk!"

Dit artikel raakte me. Elon Musk, een succesvolle ondernemer, vertelt over hoe hij de ene na de andere onderneming uit de grond stampt. Hij vertelt over zijn zware jeugd waarin hij heeft geleerd zelfredzaam te zijn. En hij spreekt zijn zorgen uit over dat we momenteel alle risico's uitbannen in het leven van onze kinderen. Hoe leren ze weerbaar te zijn? Risico's te nemen die veroorloofd zijn?

Een vriend van mij heeft na een jarenlang dienstverband bij een bank gekozen voor een onzekerdere toekomst als Business Developer bij een start-up. Hoewel het helemaal niet een makkelijk keuze was, heeft hij de overstap gemaakt en hij is nog nooit zo gelukkig geweest. Wat nou gouden kooi! Hij staat gewoon open hoor. Ja, hij neemt een risico. Maar leven we niet pas als we de weg kiezen waarvan we het einde niet kunnen zien?

De weg met de knolletjes was donker. De lichtjes gingen uit, werden aangestoken. Lucifers gingen van hand tot hand. Iedereen zong. Er was één kindje dat een elektrisch lichtje had. Hij moest huilen, hij wilde ook een kaarsje.



Thursday, June 13, 2013

Generatieleren

Het op de wereld zetten van een gezin brengt een onafhankelijkheid met zich mee; daar waar ik 10 jaar geleden nog Jonah, jongste dochter van Dorothee en Bernard was, ben ik nu Jonah, moeder van Dint, Louk, Ima en Anne Saou en vrouw van Niels. Dat wat ik heb geleerd en leer, geef ik nu door.
Tegelijkertijd zien mijn ouders mij een gezin runnen en leren zij. En leren mijn kinderen van mijn ouders en mijn ouders van mijn kinderen. Met name die laatste overdracht moet je niet onderschatten.

Gister paste mijn vader op de kinderen. Op allevier. Hieronder een email die ik die avond kreeg. Over generatieleren gesproken.

Lieve Jonah,
Ik had geen tijd meer om je vertellen dat ik vanmorgen zo leuk met Ima gespeeld heb. We gingen een voor mij onbegrijpelijk, zo op het oog erg ingewikkeld, spel spelen met schapen, wolven, verschillende soorten dobbelstenen en nog wel meer. Maar geen probleem;  Ima kende het, dus zij nam het initiatief. Het spel ontwikkelde zich verrassend. Ik moest een schaapje op de grond gooien zodat het van zijn voetstuk zou losraken. Vervolgens moest ik twee fiches opeten en daarna uitspugen. Ik kan mij nauwelijks voorstellen dat dit allemaal volgens het boekje ging, maar Ima's fantasie maakte er een feest van. De volgende stap was dat Ima de dobbelstenen verstopte. Ik moest zoeken. Daarna ik verstoppen. Ik koos voor een hoge plek en ik vroeg Ima of zij met de helikopter wou zoeken. Daarna kwam Ima toen ik moest zoeken met een boot aanvaren - het bankje, dat inderdaad op een boot lijkt. Ik op de boot zoeken. Zo hebben wij ons de ochtend aardig vermaakt.
Het was een leuke dag.
Kus,
Bernard
 

Wednesday, May 29, 2013

Verdwalen

Regelmatig zit ik in de auto, met of zonder bups kinderen, en zeg ik: s...t.
"Mama, wat is er?"
"Mama weet even niet waar we zijn."
"Oh, zijn we verdwaald?"
"Nee, niet verdwaald, nouja... Ja, we zijn verdwaald."
Loesje heeft een mooie tekst: Kom je mee verdwalen? Ik weet de weg. Ik vind hem zo mooi omdat er vertrouwen klinkt in iets dat onrust geeft.

In verdwalen schuilt potentie. Potentie om te leren, de mogelijkheid voor een nieuw begin of een onverwachte ontmoeting... Wat is het lastig om die potentie te voelen op het moment dat ik daadwerkelijk verdwaald bent; om niet onrustig te worden, alleen maar geirriteerd de kaart erbij te pakken, verwoed om me heen te kijken en lichtelijk gestrest te worden als ik op de klok kijk.

Laatst was een kind bij ons in huis verdwaald, in haar hoofd, haar gevoel. Er waren dingen op haar pad gekomen die zo'n andere weg leken in te slaan dan zij dacht te zitten. Ze huilde, raakte licht gestrest. Niels en ik troostte haar, lieten haar praten, stelde een vraag, knuffelde... gaven liefde. Ze werd rustig. Ademde diep. Je kon haar zien denken en voelen. Ze vond voorzichtig de weg. Haar weg.

Bij haar zag ik de potentie van verdwalen. Broos maar zo mooi. Zit de potentie in de combinatie liefde en verdwalen? Kom je mee verdwalen. Ik geef je liefde.

Ik verdwaal wel vaker, niet alleen op de weg. Ook in mijn hoofd en gevoel. En dan wordt ik streng.  Boos. Kom je mee verdwalen. Ik word boos. Dat wordt een leuke oefening de komende tijd: verdwalen en dan liefde geven. Ook aan mezelf. Die TomTom nog maar even niet aanschaffen.

Friday, March 8, 2013

Systemen

Het cliche is waar: een huishouden met 4 kinderen is een ware uitdaging wat betreft managen. De situatie is gebaat bij structureren, taken verdelen en verantwoordelijkheden beleggen: het opzetten van een lopend systeem.

Op een of andere manier kan ik wat allergisch reageren op het structureren en systematiseren van zaken. Ik hou er bijvoorbeeld helemaal niet van om iedere dag op dezelfde plek aan tafel te zitten, of om op elke dinsdag gehakt te eten, soms heb ik namelijk helemaal geen zin in gehakt op dinsdag. Structuur tot op zekere hoogte is handig maar op een gegeven moment krijgt de gekozen structuur het voor mij teveel voor het zeggen. Dan lijkt het alsof het leven het doorvoeren van een structuur wordt in plaats van dat de structuur het leven (nog) aangenamer maakt. Dus hoewel ik me realiseer (en het ook echt aan den lijve ondervind) dat structuur rust kan brengen, heb ik altijd de neiging om mijn eigen lijn te volgen, en niet die van het systeem dat is ontwikkeld.

Als ik naar grote organisaties kijk, dan zie ik soms hoe waanzinnig goed ze zijn in het lean en mean maken van hun processen. Er wordt veel (steeds meer) tijd, geld en energie gestopt in het efficiënter maken van de huidige processen die nodig zijn voor het uitvoeren van de werkzaamheden of het inzichtelijk krijgen van relevante informatie. Bewonderenswaardig en…. geestdodend, letterlijk. Er lijkt meer in het kader van systemen, structuren en efficiëntie te worden gedacht, dan in het kader van de oorspronkelijke bedoeling van de organisatie/afdeling/het vak en de maatschappelijke bijdrage daarvan. Een voorbeeld is het automatiseren van de HR activiteiten van leidinggevenden. Veel organisaties hebben een systeem laten bouwen dat leidinggevenden behoort te ondersteunen in het uitvoeren van hun HR-activiteiten zoals het voeren van beoordelingsgesprekken etc. Deze instrumenten zijn met veel zorgvuldigheid en de beste intenties ontwikkeld. Het gevolg echter is in vele gevallen dat het invullen van de documenten die het systeem biedt, leidend is geworden. Het gaat dan helemaal niet zozeer meer om dat de medewerker wordt ondersteund door de leidinggevenden in de ontwikkeling die zij wil/kan maken, maar om een reeks van handelingen die van buitenaf (namelijk door het systeem) hen worden opgelegd.  

Het feit dat zoveel banken zich plots realiseren dat ze de klant (weer) centraal moeten stellen, betekent in hoeverre de mensen die daar werken van de realiteit en oorsprong van hun bestaan zijn verwijderd geraakt. En ik durf te beweren dat het opzetten van structuren en systemen daar mede een oorzaak van is geweest. Systemen dreigen de overhand te krijgen, in plaats van het potentieel, de behoeften en beleving van de mensen die er werken. Een cruciale vraag voor de grote organisaties van deze tijd is dan ook: hoe houden we de boel in de hand EN geven we eenieder de ruimte zijn of haar potentieel optimaal in te zetten voor het bijdragen aan de bedoeling van onze organisatie?

Het opzetten van een lopend systeem kan uitermate van pas komen. De vraag is waar de balans ligt: tot waar dient het systeem hetgeen je wilt bereiken en wanneer wordt het uitrollen van een systeem een doel op zich? Straks bijvoorbeeld hebben we het bekende spitsuur thuis: om 17 uur wordt Louk thuisgebracht, 17.30 uur wordt Dint opgehaald bij vriendin, 17.40 wordt er gekookt (en doet de honger zijn intrede), om 18.00 uur eten we, 18.30 wordt de bedshow ingezet zodat iedereen om 19.30 in bed ligt. Op vrijdag is deze structuur heilig want iedereen is erg moe. Maar wat is de bedoeling van de avond? Dat we elkaar zien, lekker eten, contact maken, het leuk hebben en ons thuisvoelen. Er zijn avonden dat ik dat vergeet en alleen bezig ben met het uitrollen van de handelingen die nodig zijn om de kinderen in bed te krijgen. Deze avonden zijn soms makkelijker maar meestal beduidend minder leuk.
 

Thursday, February 21, 2013

Gelijkwaardigheid

Een vrouw bij ons in de buurt praat tegen haar 2-jarige zoontje alsof het een jongetje van 2 jaar is. Dat klinkt logisch maar als ik het hoor gaan mijn haren overeind staan. Het zijn een soort melodieuse zinnen, allemaal lief bedoeld maar in mijn ogen ronduit betuttelend; het spanningsveld tussen aansluiten en gelijkwaardigheid.

Mijn streven is gelijkwaardigheid. Niet alleen met mijn gelijken, maar juist ook met mensen die een andere status hebben, een andere achtergrond hebben of andere cultuur dragen. Gelijkwaardigheid in diversiteit. Proberen te blijven aansluiten als de ander mij niet begrijpt, als ik iets raar vind van wat de ander doet, of als iemand iets dat ik al kan heel onhandig doet. En niet door het over te pakken, maar door bijvoorbeeld een keer wat langer te wachten, te vragen waarom iemand het zo doet, of me af te vragen op welke manieren ik het nog meer zou kunnen doen. Mezelf vragen te stellen, diversiteit aan te grijpen om te reflecteren op mezelf.

Gelijkwaardigheid betekent niet gelijkheid. Ik begrijp heus wel dat die ene baas die een half uurtje voor me vrij heeft weten te maken meer macht heeft dan ikzelf. Maar als deze hoge baas tegen me gaat praten alsof ik de wereld minder goed begrijp dan hij (omdat ik een dom antwoord heb gegeven op zijn vraag), dan ontstaat er ongelijkwaardigheid en verliezen we contact. En dat terwijl mijn domme antwoord hem eigenlijk ook weer wat zou kunnen vertellen. Of mij op scherp kan zetten.  

Zodra er ongelijkwaardigheid onstaat, zit er een oordeel in de weg. En door dat oordeel wordt er niet meer gekeken. Het oordeel geeft een kader in hoe je de wereld om je heen aanschouwt en bepaalt daarmee wat je ziet (en nog meer wat niet, zie dit filmpje voor een illustratie van wat kaderen in je waarneming tot gevolg kan hebben).

Waarom al die moeite doen voor gelijkwaardigheid? Gelijkwaardigheid is de weg naar contact. Echt contact. Waarin we elkaar voelen, elkaar zien. Elkaar waarderen op wie we zijn, niet alleen op wat we doen. Misschien kan Apple de gelijkhwaardigheidbril ontwikkelen?

En dan nu die buurvrouw. Ik begrijp mijn buurvrouw wel, ze is zo dol op haar zoon dat ze zoveel mogelijk contact wil maken. De aanname is waarschijnlijk: "Als ik net zoals hij ga praten, dan maak ik zoveel mogelijk contact". Ik heb mijn aanname van haar niet getoetst. Oeps, een oordeel.